Çocuklarda Fiziksel Uygunluk, Önemi ve Değerlendirilmesi

FİZİKSEL UYGUNLUK NEDİR?

Fiziksel uygunluk, zihinsel ve bedensel çabalara uyabilme ve onlara uygun cevap verebilme kapasitesidir. Yani insanın vücudundaki enerji kapasitesini vücudun hareket etmesi için fazlasıyla kullanabilmesidir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1997 yılından beri hareketin ve sporun vücut üzerine olan faydalarından bahsetmekte ve insanları daha aktif bir yaşam sürmeleri amacı ile yönlendirmektedir. WHO fiziksel uygunluğu sosyal, mental ve fiziksel iyilik hali olarak açıklar. Verilen standart kriterlere göre fiziksel uygunluk; mobilite (hareketlilik), kas kuvveti, anaerobik güç, aerobik güç, endurans (dayanıklılık) ve nöromusküler (sinir-kas) koordinasyonu içerisinde barındırır.

Fiziksel uygunluk sadece sporlara özgü değildir. Aynı zamanda sağlıkla ilgili birleşenleri de içermektedir. Bu çerçevede spor ve sağlıkla ilgili olarak iki şekilde ele alınır.

Sağlıkla ilgili fiziksel uygunluk değerlendirilirken; kişinin aerobik endurans (kalp-damar dayanıklılığı), kassal endurans, esneklik, kuvvet, beslenme/vücut kompozisyonu şeklinde ele alınır.

Sporla ilgili fiziksel uygunluk değerlendirilirken de; sağlıkla ilgili komponentlerin hepsi, patlayıcı kuvvet, güç, hız, çeviklik, koordinasyon, denge, reaksiyon zamanı, profesyonelleşilen alanlarla ilgili diğer yetenekleri ele alınır.

Fiziksel uygunluğun değerlendirilmesi, çocuklara kendi özelliklerine uygun sporu bulmak, bir yandan başarılı sporcuların ortaya çıkartılmasına fırsat verirken bir yandan da başarılı oldukları sporu ömür boyu devam ettirme imkanı sunar. Çocuklarda geliştirilmesi gereken fiziksel özellikleri programlamaya yardımcı olur. Sportif aktivite konusunda yol gösterir.

 

FİZİKSEL UYGUNLUK TESTLERİ NELERDİR?

1) POSTUR ANALİZİ

Doğru postür, minimum enerjinin kullanılarak, ligamentler, kemikler ve eklemlerde minimal zedelenmenin olduğu ve ağırlık merkezinin destek yüzeyi üzerinde tutulduğu pozisyondur. Postur analizinde belirli referans noktalara bakılarak baş,omurga,kalça,diz ve ayak-ayak bileği anatomik pozisyonu değerlendirilir.

2) REAKSİYON ZAMANI

Sabit veya hareketli bir durum halinde iken verilen bir sinyale, atılan bir topa müdahale, komutu yerine getirme vb bir uyarıcıya verilen tepki süresini gösterir.

3) ESNEKLİK

Kişinin hareketlerini eklemlerin müsaade ettiği oranda, geniş bir açıda ve değişik yönlere uygulayabilme yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Esneklik özelliği sporda istenilen motorik güce ulaşmak için önemli bir yer tutmaktadır. Fiziksel performansta sıklıkla kullanılan kasların esnekliği değerlendirilir. (örn:quadriceps, hamstring, gastrokinemius, soleus, iliopsoas,pectoral kaslar,omuz ekst-int rotasyonu)

4) DENGE-KOORDİNASYON

Statik ve dinamik yüzeyde vücut kompozisyonu bozulmadan durabilme ve farklı pozisyonlara uyum sağlayabilme yeteneği test edilir. Gözü açık ve kapalı yapılabilir.

5) KAS,YAĞ VE KEMİK ÖLÇÜMÜ

Çeşitli cihazlar yardımıyla ölçülen objektif veriler çocuğun yaşına ve cinsiyetine göre değerlendirilir.

6) KUVVET

Fiziksel aktivitelerde sıklıkla kullanılan kas grupları kuvveti ölçümü yapılır.

7) SIÇRAMA

Monitörize ölçümlerle tek ayak ve çift ayak dikey sıçrama ve öne yatay sıçrama ölçülür.

8) 30 METRE SPRİNT

Kısa mesafe koşu ve patlayıcı çıkış gücü süreleri değerlendirilir.

Test sonuçlarına göre çocuğun fiziksel durumunun hangi spor branşlarına uygun olduğu tespit edilir. Çocuğun da istekleri göz önüne alınarak doğru branşlara yönlendirilmesi sağlanır. Erken yaşlarda yapılan düzenli fiziksel performans ölçümleri ve iskelet kas sisteminin analizi yani duruş bozukluklarının tespiti sportif başarılarında ve doğru spor branşına yönlendirilmelerinde önemli bir rol üstlenir.

Uygun branşa yönlendirilen çocuğun ileriki yaşlarda oluşabilecek sakatlık riskleri de minimuma indirilir.